We begonnen deze dag in het Rijksmuseum van Oudheden alwaar we onze gebruikelijk koffie/thee verzamelmoment hadden en waar we onze begeleider dhr Edwin Orsel(*) ontmoetten die ons gedurende deze dag rond zou leiden.
De eerste locatie die we bezochten was het Gravensteen, gebouwd in het begin van de dertiende eeuw is het één van de oudste stenen gebouwen in Leiden. We liepen vanaf het museum naar het “Groene Zoodje”.
Op dit pleintje bij de vierschaar, stond vroeger het schavot welke bekleed was met groene zoden! Het pleintje was in vroeger tijd omgracht.
De oudste toren diende in geval van nood als vluchtplek voor de Graven van Holland. De toren had een overwelfde kelder die als gevangenis diende. De gevangenen konden het alleen verlaten via een luik in het gewelf. In de vijftiende eeuw verrees ernaast een zeskantige traptoren. In 1556 kwam aan de westkant een nieuwe gevangenisvleugel.
In 1671 werd er een zogenaamde Vierschaar en Schepenkamer aangebouwd waar schout en schepenen recht spraken. Het complex kent vele gangen, ruimtes en bijzonderheden, onder andere een nog intact cellenblok.
In de vierschaar werd ons als afsluiting van het Gravensteen een kopje koffie of thee aangeboden, waarvan, napratend over het mooie gebouw, werd genoten.
Na de koffie verlieten we het gebouw via de binnenplaats en kwamen we uit op het Pieterskerkhof welk wij overstaken om uit te komen bij de Pieterskerk.
In de Pieterskerk werden we ontvangen door Cor Jol, onze gids. Hij begon zijn verhaal op het altaar gevolgd door een rondleiding door de kerk. De kerk is in 1121 begonnen als hofkapel voor de graven van Holland. De kapel werd gewijd aan de heiligen Petrus en Paulus. Vanaf 1268 werd het een parochiekerk, omdat Floris zijn hof naar Den Haag verplaatste. Tussen 1390 en 1565 is de kerk verbouwd en uitgebreid tot de vorm die hij nu heeft. In 1512 stortte de toren van 70 m. in. Het grote orgel uit circa 1640 heeft nog steeds veel middeleeuwse pijpen. Er zijn in de kerk veel bekenden begraven: de ouders van Rembrandt, een aantal van de Pilgrimsfathers, Jan Steen en veel hoogleraren zoals Herman Boerhaave. In 1971 is het ontwijd als kerk, er worden nu allerlei evenementen georganiseerd.
Na de Pieterskerk bekeken te hebben, was er een korte stadswandeling naar de Aalmarkt, alwaar in restaurant Waag werd genoten van een heerlijke lunch.
Na de lunch begonnen we aan het middagprogramma in de Lokhorstkerk, waar we uitgebreid werden geïnformeerd door Edwin Orsel over de Burcht, het Gravensteen én grafelijke hof in Leiden. Op de plek van de Lokhorstkerk zou het geboortehuis van Floris de Vijfde hebben gestaan.
Daarna zijn we in sneltreinvaart naar de Hooglandse kerk gegaan en hebben hier ook nog een stukje orgelmuziek mee mogen maken. Deze kerk dankt zijn karakteristieke silhouet aan het feit dat de toren en het schip lager zijn dan de kruisbeuk en het koor.
Vanuit de Hooglandse kerk was het een korte wandeling naar de Burcht. Van daaruit heb je een goed zicht op de stad.
De burcht van Leiden is een van de oudste nog bestaande voorbeelden van een burcht in Nederland. Het bouwwerk bevindt zich midden in Leiden, op de plek waar de twee armen van de Rijn samenvloeien. Het ronde bouwwerk bevindt zich op een motte, een kunstmatige heuvel en kan worden betreden door een zandstenen poort.
We hebben de dag afgesloten in Galerie Zone met een drankje en versnapering. In deze galerie komt de kunst samen van diverse ontwerpers (o.a. Anna Rotteveel). Galerie Zône is een initiatief van kunstenaars en vormgevers. De basiscollectie in galerie Zône bestaat uit het werk van de leden en is daardoor heel divers. De ontwerpen zijn altijd handgemaakt en unieke creaties.
Anna, bedankt voor de gastvrije ontvangst die je voor ons verzorgt hebt!
Rudolf Borsboom, foto’s Hans Koot
(*) Bouwhistoricus van Erfgoed Leiden en omgeving.