Het thema van deze dag is:

“De Kastelen van Capelle a/d IJssel en Buitenplaatsen van Kralingen”

In Capelle aan den IJssel hebben ooit drie kastelen gestaan, weliswaar niet tegelijk maar achtereenvolgend. Hoe de geschiedenis van deze kastelen is geweest wordt in een lezing door de Historische vereniging Capelle aan den IJssel (HVC) uit de doeken gedaan. Naast de lezing over de Kastelen van Capelle aan den IJssel hebben wij ook een lezing over de Buitenplaatsen van het naastgelegen Kralingen.

De kastelen van Capelle aan den IJssel
Dirc Traveys van Moordrecht liet rond 1285 ter hoogte van de ‘steenplaats’ een huis bouwen. Tijdens archeologisch onderzoek in de jaren zestig werden deze resten blootgelegd. Het slot bestond uit een zaal gebouw met hoektorens en had met spaarbogen gelede muren. Aan de oostzijde verrees een poortgebouw.

Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten van 1351 werd het kasteel verwoest, waarna na 1375 een nieuw huis werd gebouwd, dat in 1394 na de moord op Aleida van Poelgeest alweer werd verwoest. Vervolgens werd een nieuw, overigens niet versterkt huis opgetrokken even ten noorden van het oude kasteel. De contouren hiervan zijn met een donkere steensoort aangegeven in het plaveisel van het Slotplein. 

In 1612 werd op de resten van ‘Dirc Traveys’ kasteel een herenhuis met kasteel­achtige allure gebouwd met dubbele slotgrachten.. De nogal pretentieuze ommuring en torens waren ongetwijfeld bedoeld om de heerlijke status van de burgerlijke eigenaar te onderstrepen. Het huis  werd in 1797 gesloopt. Alleen het omgrachte terrein is nog herkenbaar.
Aan de overzijde van de Slotlaan staat de gevangenis van het kasteel. Van het vroeg zeventiende-eeuwse torentje fungeerde de zolder als duiventil.

De Buitenplaatsen van Kralingen een vergeten Arcadië door Robert Ligthelm.
Ingebed in Rotterdam ligt oostelijk van het centrum de karakteristieke wijk Kralingen. De rijke geschiedenis van Kralingen wordt bepaald door het parelsnoer van buitenplaatsen dat vanaf 1600 ontstaat rond het Kasteel van Kralingen.

Van de 42 buitenplaatsen die er waren, resteren er nog slechts vijf. Dit vergeten Arcadië bepaalt sterk hoe het 21e-eeuwse Kralingen eruit ziet. De buitenplaatsen hadden een aantal unieke kenmerken: de vervlechting van industriële activiteit met bewoning, de zeer sterke rol van immigrantenfamilies, het fenomeen ‘kwakelbruggen’ en ‘lease’ buitenplaatsen. Er is een grote dichtheid van buitenplaatsen geweest, hoger en vroeger dan aan de Vecht.

De spreker  presenteert de huizen, de families die er woonden en verhalen die zich achter de voordeur afspeelden. Voor zijn boek is een rijke bron aan beeldmateriaal vergaard, vaak nog nooit eerder gepubliceerd. Veel huizen worden voor het eerst beschreven. Zijn voordracht en het boek geven een unieke inkijk in een verleden tijd. De publicatie van het boek werd mede geïnspireerd door de columns in het Infoblad van de VKHZ en het eerste lustrum. Het boek is bekroond met de Ithakaprijs 2022 van de sKBL.

De Dorpskerk
Dorpskerk dateert uit 1593 maar het is onbekend wanneer de eerste kerk of kapel gebouwd is. Voor de reformatie heette de Dorpskerk “Sint Nicolaaskerk”. De kerk is in 1574 door brand verwoest. De brand is vrijwel zeker ontstaan door oorlogshandelingen met de Spanjaarden. De herbouw was in 1594 klaar. In 1805 is de toren gesloopt vanwege instortingsgevaar. Twee jaar later (1807) werd de toren herbouwd, met bijna allemaal oude materialen. De originele luidklok stamt uit 1607.

Van Capellenhuis
Het Van Cappellenhuis is een voormalig bejaardentehuis van de Van Cappellenstichting uit 1898 gebouwd in Neo-Hollandse Renaissancestijl. Het pand is sinds 1979 niet meer in gebruik als bejaardentehuis. Na een verbouwing werd het pand in gebruik genomen als kantoorpand en cultureel centrum. Alleen de regentenkamer is niet aangepast, deze is, net als het gebouw, in Neo-Hollandse renaissance gebouwd. In de kamer staan een schouw en kastenwand en het originele meubilair en stoffering is nog in de kamer aanwezig